Lackybreak... Στη δική μας γειτονιά: Χέλγκα Κανελλάκη

Helga Kanellaki

Γράφει ο Απόστολος Πουτουλούδης
Την συνάντησα στη Χατζοπούλειο Δημοτική Βιβλιοθήκη του Πόρου, σε ένα νεοκλασικό κτίριο όπου υπάρχει μόνιμη έκθεση "Κοχύλια και Θάλασσα".

Χάζευα τα κοχύλια, όταν με πλησίασε και άρχισε να μου μιλάει για τη θάλασσα, τα κοχύλια και για την ομορφιά αυτού του τόπου. Μου έκανε εντύπωση ο τρόπος που μιλούσε, η ευγένεια της, οι γνώσεις για το αντικείμενο της και ταυτόχρονα το πάθος και το μεράκι της. Η ίδια γεννήθηκε στην Γερμανία, βρέθηκε πριν 54 χρόνια στην Ελλάδα και από τότε έμεινε και εργάστηκε στον τόπο μας ως καθηγήτρια Βιολογίας. Η ζεστή Ελλάδα, όπως λέει η ίδια, της δόθηκε σαν δεύτερη πατρίδα και έτσι έζησε σε μια μεσογειακή πόλη, όπου έμαθε να περιδιαβαίνει στις θάλασσες με τα πέδιλα και τον αναπνευστήρα.

Ελληνικά Γαστερόποδα

Η συλλογή είναι δωρεά της ίδιας και του συζύγου της Γεωργίου Κανελλάκη στην μνήμη του γιού τους Αλέξανδρου και προέρχεται από νεκρά κοχύλια που βρέθηκαν στην περοχή της Τροιζηνίας, κάτι που δείχνει και την ευαισθησία της για το περιβάλλον.

Η ξενάγηση ξεκίνησε με αναφορές στην γεωλογική εξέλιξη της περιοχής, στον ρόλο των ηφαιστείων και στα απολιθώματα που μαρτυρούν την ιστορία της ζωής στην πορεία του χρόνου, τις διάφορες γεωλογικές περιόδους, τις μαρτυρίες από το παρελθόν.
Μου μίλησε για τη σχέση του ανθρώπου με το κοχύλι, πως κατασκευάζουν τα μαλάκια το κοχύλι και για τα διάφορα είδη που υπάρχουν στις ελληνικές θάλασσες.
Το κοχύλι σύμβολο αγνότητας και λύτρωσης αποτελεί διαχρονική πηγή έμπνευσης για τους καλλιτέχνες.

κοχύλια από τις θάλασσες όλου του κόσμου

Εν συντομία να αναφέρω, απ΄ όσα άκουσα και διάβασα, πως τα περισσότερα κοχύλια κατασκευάζονται από μαλάκια που ανήκουν σε δύο κύριες ομοταξίες: τα Γαστερόποδα που περιλαμβάνονται και όλα τα είδη των σαλιγκαριών και τα Δίθυρα, όπως είναι οι αχιβάδες, τα χτένια και τα στρείδια.

Τα γαστερόποδα (αρχαία ελληνική, γαστήρ +πους, νεοελληνική, κοιλιά και πόδι), χερσαία ή υδρόβια κατασκευάζουν όστρακα, όπως η πορφύρα, ο Τρίτωνας ή τα γνωστά μας χερσαία σαλιγκάρια. Τα Γαστερόποδα αποκαλούνται μονόθυρα, επειδή έχουν μόνο ένα κέλυφος και υπάρχουν περίπου 80 χιλιάδες είδη.
Όλοι μας έχουμε ακούσει για τους πορφυρογέννητους, τους ανθρώπους που γεννήθηκαν μέσα στην πορφύρα, το βασιλικό πορφυρό χρώμα των ενδυμάτων, σύμβολο θεών και αυτοκρατόρων. Η πολύτιμη χρωστική ουσία παράγονταν στην αρχαιότητα με κατάλληλη επεξεργασία από τα όστρακα Murex brandaris και το Porpura haemostoma και απαιτούνταν μεγάλος αριθμός κοχυλιών και άλλων μαλακίων. Ο αδένας της πορφύρας, που ονομάζεται ανθός, εκκρίνει ένα κιτρινωπό υγρό το οποίο όταν εκτίθεται στον αέρα και στον ήλιο γίνεται βαθύ ιώδες και πορφυροκόκκινο. Όπως μου ανέφερε, κάθε πορφύρα παράγει μόνο μια μικρή ποσότητα αυτού του υγρού και γι΄ αυτό άλλωστε την χρησιμοποιούσαν μόνο οι πλούσιοι στην αιρχαιότητα. Διάβασα πως από 9.000 κοχύλια, του είδους Murex brandaris, μπορούσαν να καρπωθούν ένα γραμμάριο πορφύρας, για να βάψουν ένα μόνο ύφασμα.

Ο πανέμορφος Τρίτωνας, η γνωστή μας μπουρού, είναι το πρώτο ηχητικό αντικείμενο που χρησιμοποίησε ο άνθρωπος ως μουσικό όργανο και πήρε το όνομα του από τους αρχαίους θεούς της θάλασσας τους Τρίτωνες.

Γαστερόποδα

Υπάρχουν όμως και δηληριώδη κοχύλια, όπως το σαλιγκάρι με κώνο-μάρμαρο (Marbled Cone Snail) με ισχυρό τοξικό δηλητήριο που επιφέρει θάνατο.

Μου ανέφερε μια χαρακτηριστική περίπτωση κάποιου δύτη, που έβγαλε στην επιφάνεια ένα όστρακο κώνος, να το δείξει στους φίλους του..κοιτάχτε πόσο όμορφο είναι!..ήταν και τα τελευταία του λόγια.

Δυστυχώς πολλά είδη κινδυνεύουν με εξαφάνιση, όπως οι Πίννες και οι Πετροσωλήνες εξαιτίας της παράνομης αλιείας και της μόλυνσης του θαλάσσιου περιβάλλοντος..

Διαβάζω σε άρθρο πως η Πίννα εκκρίνει ένα υγρό από το οποίο φτιάχνεται η βύσσος, ένας εξαιρετικά σπάνιος τύπος μεταξιού γνωστός και ως «μετάξι της θάλασσας», που λάμπει στον ήλιο, εκλεκτή υφαντική ύλη για τους αρχαίους Αιγυπτίους, τους αρχαίους Έλληνες και τους Ρωμαίους.
Η Πίννα εναι το μεγαλύτερο μαλάκιο που ζεί στις ελληνικές θάλασσες με όστρακο που ξεπερνά το ένα μέτρο.
Κλείνοντας μου ανέφερε πόσο σημαντικό είναι να σεβόμαστε το περιβάλλον στο οποίο ζούμε και πόσα λίγα κάνουμε για να το προστατεύσουμε.

κοχύλια απο τις θάλασσες όλου του κόσμου

Πόση αγάπη νιώθω για τον θαλάσσιο κόσμο και πόσο έξαλλη γίνομαι όταν βρίσκω τόσα πλαστικά και διάφορα άλλα σκουπίδια στους βυθούς, ήταν και οι τελευταίες λέξεις της πριν την αποχαιρετήσω.
Πόσο δίκιο έχεις αγαπητή μας Χέλκα!
Προσωπικά έβγαλα τις μέρες που κολυμπούσα στις παραλίες του Πόρου, αρκετά πλαστικά και τενεκεδάκια αναψυκτικών, μέχρι και ένα χαρτονόμισμα των είκοσι ευρώ, το οποίο και κράτησα.
Η έκθεση αποτελεί πρόσκληση σε όλους μας, να αποκτήσουμε γνώση, να ευαισθητοποιηθούμε, ώστε να προστατεύσουμε, ο καθένας με τον δικό του τρόπο, τον κόσμο της θάλασσας και τους θυσαυρούς της.
Αν αναλογιστούμε, πως τρία τέταρτα της γής είναι ένα υδάτινο πάρκο, ίσως να καταλάβουμε πόσο μικροί και ασήμαντοι είμαστε στον δικό μας στέρεο μικρόκοσμο μπροστά σε τούτο το μεγαλείο.
Και δυστυχώς, πρωχαράμε σε εναλλακτικές λύσεις για να σωθεί ο πλανήτης με πολύ αργούς ρυθμούς. Περίπου 8 εκατ. τόνοι πλαστικού και ένα σωρό απορρίματα και λύματα από ανθρώπινες δραστηριότητες καταλήγουν κάθε χρόνο στους ωκεανούς.
Το οικοσύστημα κινδυνεύει καθημερινά λόγω της κλιματικής αλλαγής για την οποία ευθύνεται ο άνθρωπος. Σε περίπου 30 χρόνια αν δεν απαλλαχθούμε από τον άνθρακα οι κοραλλιογενείς ύφαλοι, καταφύγιο πολλών θαλάσσιων ειδών, σε ολόκληρο τον πλανήτη θα είναι παρελθόν.

εικόνες από τον βυθό του Σαρωνικού

Είναι καιρός να σκεφτούμε διαφορετικά, να κατανοήσουμε το πρόβλημα προτού είναι αργά, προτού ο πλανήτης γίνει ένας μεγάλος σκουπιδότοπος.
Εδώ και καιρό στην Ευρώπη ξεκίνησε διεθνή καμπάνια ευαισθητοποίησης, προβάλοντας την αρχή των 4 R, Reuse, Refuse, Recycle , Reduce, δηλ. επαναχρησιμοποίηση, άρνηση, ανακύκλωση, μείωση. Δεν πρέπει μόνο να ελπίζουμε και να τα περιμένουμε από τους άλλους, πρέπει να μάθουμε να είμαστε και οι ίδιοι μας υπεύθυνοι..μιλάτε στους ανεύθυνους και αν χρειαστεί, ρίξτε και καμιά καρπαζιά σε χοντροκέφαλους, μήπως και συνετιστούν.

Υπάρχουν εξαιρετικές ιδιωτικές συλλογές, όπως και αυτή του φίλου μου Γιάννη Αρβανιτάκη, ο οποίος στο παρακάτω άρθρο του θα σας ξεναγήσει στους θυσαυρούς της θάλασσας, μέσα από φωτογραφίες της δικής του συλλογής, μετά και από παράκληση δική μου. Πρόσφατα διάβασα επίσης, πως και στην Κέρκυρα, στις Μπενίτσες, υπάρχει μουσείο θαλάσσης με σπάνια συλλογή με όστρακα και άλλα θαλάσσια είδη, την οποία έχει δημιουργήσει έλληνας μετανάστης, ο Κος Ναπολέοντας Σαγιάς ο οποίος σαν μετανάστης στην Αυστραλία από το 1970 και για 20 ολόκληρα χρόνια ταξίδευε με την ομάδα του στον Ινδικό και τον Ειρηνικό Ωκεανό, κάνοντας καταδύσεις και συλλέγοντας όστρακα.

ΥΓ. Ακολουθούν κάποιες πληροφορίες για τα όστρακα, του αγαπητού μας φίλου Γιάννη Αρβανιτάκη, καθώς και φωτογραφίες από την ιδιωτική του συλλογή. Λόγω του χώρου, αρκετές τις έβαλα στο τέλος του άρθρου..
Πηγές: Περιβαλλοντική Αρχαιολογία, Μηχανή του χρόνου

Γράφει ο Ιωάννης Αρβανιτάκης

Ο αγαπημένος μου φίλος Λάκης επισκέφθηκε πρόσφατα την έκθεση "Κοχύλια και Θάλασσα" στον Πόρο η οποία του άφησε εξαιρετικές εντυπώσεις. Ενθουσιασμένος άρχισε να γράφει ένα άρθρο και με παρακάλεσε να συμβάλλω κι εγώ. Voilà λοιπόν!

Για δεκαετίες, τόσο εγώ όσο και η Κάθυ ήμασταν συλλέκτες οστράκων. Έτσι, μέσα στα χρόνια που πέρασαν καταφέραμε να φτιάξουμε μια μικρή αξιόλογη συλλογή από τις χώρες που έχουμε επισκεφθεί. Κάποια από αυτά είναι δώρα, άλλα τα έχουμε αγοράσει, 3-4 τα κληρονομήσαμε και πολλά τα μαζέψαμε μόνοι μας, είτε στις διάφορες παραλίες ή από τον βυθό, ιδίως τις εποχές που καταδυόμασταν, όποτε μας δινόταν ευκαιρία. Τα φωτογραφικά δείγματα που σας παραθέτω προέρχονται από την προσωπική μας συλλογή οστράκων. Κατά την φωτογράφιση, προς καλύτερη εκτίμηση του μεγέθους τους, έχω τοποθετήσει δίπλα έναν χάρακα εκατοστών. Δεν είμαι ούτε βιολόγος, ούτε εξειδικευμένος στη μαλακιολογία ή κογχολογία και γι’ αυτόν τον λόγο παρακαλώ να δείξετε κατανόηση αν έχω πέσει έξω στην ακριβή ταξινόμησή τους.
Ως γνωστόν, πολλές ονομασίες ζώων και φυτών προέρχονται από την λατινοποιημένη ελληνική γλώσσα, όμως, όσο κι αν έψαξα, δεν βρήκα πάντα την απόδοση τους στα ελληνικά.
Τον Οκτώβριο του 2013 ταξιδεύοντας στο Μαρόκο επισκεφθήκαμε ένα καταπληκτικό εργαστήριο επεξεργασίας απολιθωμάτων στην πόλη Ερφούντ (Erfoud). Σημειωτέον πως η Erfoud βρίσκεται στον σχηματισμό Ktaoua, ο οποίος είναι πλούσιος σε απολιθώματα 350 έως 480 εκατομμυρίων ετών περίπου.

01. Αριστερά Haliotis midae, δεξιά Haliotis corrugata

Οι αλιώτιδες (abalone, haliotis) είναι θαλάσσια μαλάκια γνωστά με την κοινή ονομασία "αυτιά της θάλασσας" λόγω της μορφικής ομοιότητάς τους με πτερύγιο αφτιού (φωτο 1,2,3). Ανήκουν στην οικογένεια των γαστερόποδων και ευδοκιμούν κυρίως στις θάλασσες της Νότιας Αφρικής, της Δυτικής Βόρειας Αμερικής, στην ακτή του Ειρηνικού της Νότιας Αμερικής, την Ανατολική Ακτή των Ηνωμένων Πολιτειών, στις ακτές της Νέας Ζηλανδίας, της Αυστραλίας, της Ιαπωνίας, την Αρκτική και την Ανταρκτική. Η πλειοψηφία των ειδών abalone βρίσκονται σε κρύα νερά. Η αλιώτιδα ζει σε ρηχούς βραχώδεις υφάλους και σε δάση από φύκια μπορεί δε να φτάσει τα 2 κιλά βάρος και η ηλικία της τα 30 χρόνια.
Το όστρακό τους, του οποίου το μήκος κυμαίνεται από 5 έως 30 εκ., είναι ωοειδές, πλατύ, επίπεδο, με μαργαρώδη εσωτερική επιφάνεια. Ωριμάζουν σεξουαλικά σε ηλικία επτά ετών περίπου ή σε πλάτος κελύφους περίπου 20-25 χιλιοστών (Wood & Buxton 1996).

02. Ασπρόμαυρη αλιώτιδα

Στο άνω χείλος του βρίσκονται διατεταγμένες μικρές τρύπες, από τις οποίες περνούν οι αισθητήριες κεραίες, καθώς και το νερό που είναι απαραίτητο για την αναπνοή τους.
Η μεγαλύτερη απειλή για τις αλιώτιδες της Νότιας Αφρικής είναι οι άνθρωποι. Η συνδυασμένη πίεση της εμπορικής συγκομιδής και της λαθροθηρίας έχει μεγάλη επίδραση, θέτοντας σε κίνδυνο την επιβίωση των άγριων πληθυσμών.
Οι αλιώτιδες είναι εδώδιμες, εύγεστες και καλλιεργούνται σε εκτροφεία. Όπως κι άλλα όστρακα μπορεί να προκαλέσει αλλεργικές αντιδράσεις και κρίσεις άσθματος σε ευαίσθητα άτομα.

Οι Πίννες (Pinnidae, φωτό 4). Στον ελληνικό χώρο και ιδίως στη Χαλκιδική (στις Νέες Φώκιες) απαντάται η πίννα η ευγενής. Επίσης στη Μεσόγειο ζει και η πίννα η κτενοειδής. Το μήκος τους κυμαίνεται από 20 έως 70 εκατοστά. Αρκετά είδη συμβιώνουν με καβούρια (πιννοθήρες, γνωστά και ως πιννοκαβούρια), τα οποία βρίσκουν προστασία στην κοιλότητά της. Σε αντάλλαγμα, την προειδοποιούν να κλείσει τα ελάσματά της όταν υπάρχει κίνδυνος. Είναι εδώδιμες αλλά η γεύση τους όχι και τόσο φανταστική. Μια φορά δοκίμασα, δεν χρειάζεται όμως να ξαναδοκιμάσω! Το είδος δεν κινδυνεύει άμεσα με εξαφάνιση, αλλά απαιτείται η λήψη μέτρων για την προστασία της.

φωτό 04. Πίννα η ευγενής

Σε πολλά μέρη του κόσμου έχουν σημαντική οικονομική σημασία. Παράγουν μαργαριτάρια αλλά είναι μέτριας αξίας. Η βύσσος, αποκαλούμενη επίσης, μετάξι της θάλασσας είναι μια δέσμη νηματίων που εκκρίνονται από πολλά είδη δίθυρων μαλακίων που λειτουργούν για να προσκολλώνται το μαλάκιο σε μια στερεή επιφάνεια. Στην περιοχή της Μεσογείου, η βύσσος χρησιμοποιήθηκε στην κατασκευή μεταξένιων υφαντών και χρησιμοποιείται ακόμη στην νότια Ιταλία και Σικελία. Οι ενδυμασίες που κατασκευάζονται από αυτό το υλικό έχουν μια ελκυστική χρυσή απόχρωση και εκτιμήθηκαν σε μεγάλο βαθμό από τους αρχαίους.

Σχόλιο: Την πίννα της φωτογραφίας, μήκους 42 εκ. την έβγαλα από τον βυθό της Νέας Μηχανιώνας, πριν από δύο δεκαετίες περίπου. Χρειάστηκε να κάνω 3-4 βουτιές για να την αποκολλήσω και για το ξερίζωμα αυτό με τιμώρησε μια μεγαλούτσικη ανεμώνη που είχε στήσει το σπιτικό της πάνω σ’ αυτήν! Δεν το είχα αντιληφθεί αμέσως, αλλά μόλις βγήκα έξω, ένοιωσα ένα έντονο πόνο, κάψιμο και φαγούρα κάτω από την αριστερή μασχάλη και κατά μήκος των πλευρών μου. Κυττώ και βλέπω μια εξανθηματώδη κόκκινη γραμμή 20-25 εκ. με φουσκαλίτσες κατά τόπους. Προφανώς ένα μακρούτσικο πλοκαμάκι της ανεμώνης θέλησε να με μαστιγώσει σιωπηλά αφήνοντας για ένα διάστημα τα ίχνη της πάνω στο σώμα μου! Ο πόνος και η καούρα κράτησαν για 3 ώρες περίπου και η κοκκινίλα εξαφανίστηκε μετά από κανένα τρίμηνο!

Φίλες και φίλοι, αν ποτέ αντιμετωπίσετε πρόβλημα με ανεμώνες μην προσπαθήσετε να απομακρύνετε τα υπολείμματα των πλοκαμιών με γυμνά χέρια! Χρησιμοποιείστε ξύδι ή αν δεν υπάρχει στην διάθεσή σας εκείνη την στιγμή…θαλασσινό νεράκι, κατά προτίμηση ζεστό! Αποφύγετε την χρήση γλυκού νερού, οινοπνεύματος ή αμμωνίας. Σε περίπτωση αλλεργικής αντίδρασης καλέστε ή αναζητείστε έναν γιατρό!

Η ομάδα των στρομβοειδών κογχών (στρόμβος=σβούρα), που αναφέρονται μερικές φορές ως "αληθινές κόγχες" είναι θαλάσσια γαστερόποδα μαλάκια της οικογένειας Strombidae.

φωτο 05. Queen conch, Strombus gigas

Πολλά άλλα είδη ονομάζονται συχνά "κόγχες", αλλά δεν συνδέονται καθόλου με την οικογένεια των στρομβοειδών. Το μέγεθος του κελύφους ποικίλει, ανάλογα με το είδος, μεταξύ 20 έως 400 χιλιοστά.

Τα κελύφη conch (κόγχες) μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πνευστά μουσικά όργανα. Στην περίπτωση αυτή κόβουμε μια οπή κοντά στην κορυφή του κελύφους και εν συνεχεία φυσάμε στο κέλυφος σαν να ήταν σάλπιγγα. Μερικές φορές, χρησιμοποιείται ένα επιστόμιο, δεν είναι όμως απαραίτητο. Ο τόνος ρυθμίζεται μετακινώντας το χέρι μέσα και έξω από το άνοιγμα. όσο πιο βαθιά είναι το χέρι, τόσο χαμηλότερη είναι η νότα. Tα πιο γνωστά είδη που χρησιμοποιούνται γι’ αυτόν τον σκοπό είναι η ιερά κόγχη chank ή shankha Turbinella pyrum, η Triton Charonia tritonis, και η βασίλισσα κόγχη Strombus gigas (φωτό 5,6,6α,6β,17,18).

φωτό 06β. Charonia tritonis

Τα Architectonicidae, είναι μια οικογένεια θαλάσσιων σαλιγκαριών, μαλακίων γαστερόποδων της οικογένειας Heterobranchia. Η γεωγραφική της κατανομή καλύπτει τους τροπικούς και υποτροπικούς ωκεανούς της γης, στα ρηχά νερά και στην άμμο (φωτό 7,8).

φωτό 07, 08. Architectonica perdix

Τα Tonnidae είναι μια οικογένεια μεσαίων έως πολύ μεγάλων θαλάσσιων σαλιγκαριών, γνωστών ως κοχύλια βαρέλια (tun). Πρόκειται για θαλάσσια γαστερόποδα μαλάκια στην κατηγορία Littorinimorpha. Το όνομα "tun" (βαρέλι) αναφέρεται στο σχήμα του κελύφους των σαλιγκαριών που μοιάζει με τα βαρέλια. Αν και το κέλυφος τους είναι λεπτό, είναι αρκετά ισχυρό. Βρίσκονται σε όλες τις τροπικές θάλασσες, σε αμμώδεις περιοχές. Κατά τη διάρκεια της ημέρας, θάβουν τον εαυτό τους στο υπόστρωμα, αναδύονται τη νύχτα για να τρέφονται με εχινόδερμα (ειδικά αγγούρια της θάλασσας), καρκινοειδή και δίθυρα (φωτό 9,10).

φωτό 10. Tonna variegata

Το Guildfordia yoka, το αστέρι turquan yoka, είναι ένα είδος θαλάσσιου σαλιγκαριού βαθέων υδάτων, ένα μαλάκιο θαλάσσιου γαστερόποδου στην οικογένεια Turbinidae, ή σαλιγκάρια τουρμπάν. Αυτό το τροπικό θαλάσσιο είδος απαντάται στον δυτικό Ειρηνικό από την Ιαπωνία μέχρι τις Φιλιππίνες, σε βάθη μεταξύ 200 έως 500 μέτρων και το μήκος τους φθάνει τα 7 έως 10,5 εκατοστά (φωτό 11,12).

φωτό 11,12. Guildfordia yoka

Τα Conidae συμπεριλαμβάνουν στην κατηγορία τους πάνω από 800 αναγνωρισμένα είδη. Τα σαλιγκάρια αυτής της οικογένειας είναι πολύπλοκα αρπακτικά ζώα. Κυνηγούν και ακινητοποιούν το θήραμα χρησιμοποιώντας ένα τροποποιημένο αιχμηρό δόντι (ακίδα) μαζί με έναν αδένα δηλητηρίου που παράγει νευροτοξίνες. Το δόντι εκτοξεύεται από το στόμα του σαλιγκαριού ακαριαία και τρυπά το θύμα.
Επειδή όλα τα σαλιγκάρια κώνοι είναι δηλητηριώδη και ικανά να "τσιμπήσουν" τους ανθρώπους, τα ζωντανά θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με μεγάλη προσοχή ή κατά προτίμηση καθόλου (φωτό 13,14).

Φωτό 13 Κοχύλια κώνοι

Κυπραίες (Cypraeoidea).Σ’ αυτή την υπεροικογένεια των θαλάσσιων σαλιγκαριών, τα ενήλικα άτομα φέρουν κελύφη τα οποία δεν μοιάζουν με τυπικά κοχύλια. Το σχήμα των κελυφών είναι συχνά αρκετά στρογγυλεμένο, κυμαινόμενο από σφαιρικό σε επιμήκη, με ένα μακρόστενο άνοιγμα που μερικές φορές είναι οδοντωτό. Τα σαλιγκάρια σε αυτές τις οικογένειες δεν έχουν επιπωμάτιο. Το επιπωμάτιο των γαστεροπόδων είναι μια δισκοειδής κατασκευή με την οποία φράσσεται η είσοδος του οστράκου τους δίκην πώματος, εξ ου και η ονομασία του. Η μορφή του είναι δισκοειδής ή ωοειδής το οποίο ποικίλλει σε μέγεθος ανάλογα με την διάσταση του ανοίγματος της εισόδου του οστράκου του γαστεροπόδου.

φωτό 15,16.Άνω αρ. Cypraea pantherina, δεξιά Cypraea tigris, κάτω αρ. Mauritia mauritiana, δεξιά Ovula ovum

Τα συναντάμε στον Ινδικό Ωκεανό στα νησιά Μαλδίβες, στη Σρι Λάνκα, κατά μήκος της ακτής του Μάλαμπαρ της Νοτιοδυτικής Ινδίας καθώς και σε άλλα νησιά της Ανατολικής Ινδίας, στη Μπόρνεο και σε διάφορα τμήματα της αφρικανικής ακτής από το Ρας Χααφούν της Σομαλίας μέχρι την Μοζαμβίκη (φωτό 15,16).
Η μεγαλύτερη γνωστή απολιθωμένη κυπραία ήταν η Gisortia gigantiea Munster, 1828 η οποία έφθασε σε μήκος 350mm.

Η μόνη υπάρχουσα οικογένεια της υπεροικογένειας ναυτιλοειδών (Nautilaceae) περιλαμβάνει έξι ζωντανά είδη σε δύο γένη, το είδος των οποίων είναι το γένος Ναυτίλος (Nautilus, φωτό 19,20,21,22). Έχοντας επιβιώσει σχετικά αμετάβλητοι για εκατομμύρια χρόνια, οι ναυτίλοι αντιπροσωπεύουν τα μόνα ζωντανά μέλη της υποκατηγορίας ναυτιλοειδών και συχνά θεωρούνται ‘’ζωντανά απολιθώματα’’. Ζουν στον τροπικό Ειρηνικό Ωκεανό. Οι ναυτίλοι φέρουν εσπειραμένο όστρακο διαμέτρου 25 εκατοστών περίπου που αποτελείται από 36 θαλάμους. Για την διατροφή του χρησιμοποιεί τα 94 μικρά και συσταλτικά πλοκάμια τους, τα οποία δεν διαθέτουν μυζητήρες.

φωτό 19,20. Nautilus

Το Syrinx aruanus, κοινώς αυστραλιανή τρομπέτα ή η ψεύτικη σάλπιγγα, είναι ένα είδος εξαιρετικά μεγάλου θαλάσσιου σαλιγκαριού μήκους έως 91 εκατοστών και βάρους μέχρι 18 κιλών. Είναι ένα θαλάσσιο γαστερόποδο μαλάκιο που ανήκει στην οικογένεια Turbinellidae και είναι το μοναδικό είδος του γένους Syrinx. Πρόκειται περί του μεγαλύτερου είδους θαλάσσιου σαλιγκαριού εν ζωή και αναμφισβήτητα του βαρύτερου γαστερόποδου στον κόσμο. Αν και το ίδιο το κέλυφος, λόγω του εξαιρετικού μεγέθους του είναι αρκετά γνωστό στους συλλέκτες, λίγα είναι γνωστά για την οικολογία και τη συμπεριφορά τους.
Το συναντάμε στο βόρειο ήμισυ της Αυστραλίας και των παρακείμενων περιοχών, συμπεριλαμβανομένης της ανατολικής Ινδονησίας και της Παπουασίας-Νέας Γουινέας (φωτό 23,24).

φωτό 23. Syrinx aruanus

Epitonium scalare. Κατά τον 17ο και 18ο αιώνα θεωρούνταν ως ένα πολύ σπάνιο κέλυφος και τα δείγματα άλλαζαν χέρια για μεγάλα ποσά χρημάτων (φωτό 25,26).

φωτό 25, 26. Epitonium scalare

Τα Tridacninae είναι μια οικογένεια πολύ μεγάλων δίθυρων μαλακίων. Ζουν σε θερμές θάλασσες σε κοραλλιογενείς υφάλους (φωτό 27,28,29,30,31,32).

φωτό 27, 28. Hippopus hippopus

Οι Αμμωνίτες ήταν μαλάκια, προϊόντα εξέλιξης των Ναυτιλοειδών στην Ανώτερη Δεβόνια περίοδο 359,2 ± 2,5 εκατομμύρια έτη π.X.
Αναπτύσσοντας χιλιάδες διαφορετικά είδη κατέκλυσαν το Θαλάσσιο Περιβάλλον έως την Ύστερη Κρητιδική περίοδο 65,5 ± 0,3, οπότε και εξαφανίσθηκαν ως τάξη (φωτό 33,34,35,36,38,39,40).
Η μεγάλη διασπορά κατά την περίοδο εξάπλωσής τους καθιστά τους αμμωνίτες σημαντικά καθοδηγητικά απολιθώματα για την χρονολόγηση πετρωμάτων.
Στην Ελλάδα, σημεία με ιδιαίτερη παρουσία αμμωνιτών στο απολιθωματικό αρχείο είναι η Χίος και η Αργολίδα.

φωτό 34,35 Αμμωνίτης

Βελεμνίτες. Γενική ονομασία καλαμοειδών κεφαλόποδων μαλακίων της οικογένειας των βελεμνιτιδών. Πρωτοεμφανίστηκαν σε στρώματα της τριαδικής περιόδου και εξαφανίστηκαν κατά την Ηώκαινο εποχή της τριτογενούς περιόδου του καινοζωικού αιώνα. Σε αντίθεση με τα καλαμάρια, οι βελεμνίτες είχαν έναν εσωτερικό σκελετό που αποτελούσε τον κώνο (φωτό 36,37,38,39,40).

φωτό 36. Αμμωνίτες και Βελεμνίτες

φωτό39. Τραπεζάκι φτιαγμένο από απολιθώματα αμμωνιτών και βελεμνιτών

Μερικές ακόμη φωτογραφίες ...

Διάφορα μικρά κελύφη οστράκων

Cassis cornuta (Ερυθρά Θάλασσα, Ινδικός Ωκεανός, στα ανοικτά των ακτών της Νότιας Αφρικής από το βόρειο KwaZulu-Natal και από τη Μοζαμβίκη, καθώς και στον Ειρηνικό Ωκεανό)